MUCHA

 

Alfons Maria Mucha, czeski malarz i grafik. Urodzony 24 lipca 1860 w miejscowości Ivančice niedaleko Brna, zmarł 14 lipca 1939 na Morawach. Mucha jest najbardziej znanym przedstawicielem Art Nouveau i fin de siecle'u. W jego twórczości łączą się tradycje bizantyjskie i współczesne elementy. Jego znakiem rozpoznawczym są grafiki kobiet w stylu belle epoque - wyidealizowana postać pięknej kobiety otoczonej naręczem kwiatów i liści, symbolami i arabeskami. Ojciec Muchy był urzędnikiem sądowym. W 1871 r. Mucha rozpoczął naukę w gimnazjum, ale przed jej ukończeniem musiał wrócić do rodzinnej miejscowości i objąć stanowisko pisarza sądowego. Przygotowywał amatorskie przedstawienia teatralne, malował dekoracje i plakaty, projektował zaproszenia. Z tego okresu pochodzi jego pierwsza znana praca - pastela przedstawiająca Jana z Arku na stosie.

W roku 1879, starał się wstąpić na Akademię Praską, gdzie nie został przyjęty. Spędził dwa lata w Mnichu, gdzie zajmował się malowaniem fresków dla mecenasa. Rozpoczął pracę w pracowni Burghardt-Kautsky-Brioschi w Wiedniu, tworząc dekoracje teatralne. Gdy stracił posadę w Wiedniu, osiadł na krótko w Mikulowie, gdzie restaurował stare obrazy na zlecenie hrabiego Khuen-Belassiho, malował portrety i pejzaże. W latach 1885-1886 studiował na Akademii w Monachium. Potem wyjechał do Paryża i wstąpił na Akademię Julien. Ostatecznie zamieszkał w Paryżu. Był to okres rozkwitu impresjonizmu, początków symbolizmu i dekadentyzmu. Mucha przez pewien czas dzielił pracownię z Gauginem, póki ten nie wyjechał na Karaiby. W tym okresie Alfons Mucha zaczął już precyzować swoje poglądy na temat własnej sztuki i jej wizji.

Zamówienie na plakat teatralny do sztuki Gismonda Victoriena Sardou, w wielkim pośpiechu złożone przez aktorkę Sarę Bernhardt na 1 stycznia 1895 roku, przyniosło nieznanemu dotychczas artyście sukces i sławę jednego z największych twórców secesji. Mucha miał wówczas 35 lat. Mucha tworzył odtąd projekty graficzne na zamówienie - plakaty reklamowe, kalendarze, karty dań, okładki i tytuły czasopism. W 1898 w nowej pracowni ilustrował poczytne i eleganckie czasopisma zaczął publikować serie swoich grafik, przeznaczonych na pocztówki oraz panneaux décoratifs - serie obrazów drukowane na jedwabiu, które składały się z kilku grafik oscylujących wokół jednego tematu przewodniego (np. pory roku, kwiaty itp.) i przeznaczone były głównie dla kolekcjonerów. Dekorował pawilon Bośni i Hercegowiny na Wystawę Światową w Paryżu. Wraz z Jamesem Whistlerem założył małą szkołę malarstwa Carmen, gdzie obaj uczyli. Od roku 1901 był odpowiedzialny za dekoracje, kostiumy i plakaty dla Bernhardt w Theatre de la Renaissance. W roku 1902 opublikował zbiór wzorów swoich ornamentów wraz z propozycjami ich zastosowania w praktyce. Ożenił się w 1906 r. z Marią Chytilovou. W 1909 został wybrany do namalowania serii fresków Obecní dum w Pradze, po czym zaczął planować stworzenie dzieł, które mogłyby upamiętniać najważniejsze wydarzenia z historii jego narodu.

Po 1910 roku tworzył cykl Epopeja słowiańska, prezentując panoramiczną historię Słowian. Przedsięwzięcie finansowane było przez milionera z Chicago, Mucha zakładał, że wykonanie projektu zajmie mu 5-6 lat, praca się jednak przeciągnęła do osiemnastu lat, podróżował w tym celu do Rosji, Polski, Serbii i Bułgarii. 1 września 1928 roku podarował swoje dzieła miastu Praga. Cykl obejmował dwadzieścia płócien o rozmiarze 24 na 30 stóp, ilustrował wydarzenia od prehistorii aż do XIX wieku. Czeska krytyka oceniła jednak cykl jako reakcyjny akademizm, a jego temat jako nacjonalistyczną interpretację faktów, choć w Stanach Zjednoczonych prace podziwiane były entuzjastycznie. Płótna są wystawione w miejscowości Moravský Krumlov. Wrócił do ojczyzny w 1913 roku. Gdy rozpoczęła się pierwsza wojna światowa artysta nie przerwał pracy. Zajął się wówczas projektowaniem biżuterii oraz rzeźb. Jego sława dotarła również do USA, gdzie tworzył ilustracje dla amerykańskich czasopism. Założył tam Amerykańską Społeczność Słowiańską.

Resztę swego życia Mucha spędził tworząc dzieła, którym krytyka zarzucała anachronizm. W 1931 r. namalował witraż dla nowej kaplicy arcybiskupiej w katedrze św. Wita w Pradze. W 1938 rozpoczął pracę nad tryptykiem Wiek rozumu, Wiek mądrości i Wiek miłości, którego nie udało mu się skończyć. Zmarł załamany w kilka tygodni po wkroczeniu wojsk hitlerowskich do Pragi, po przesłuchaniu przez gestapo. Miał 79 lat. Został pochowany na Slavinie na Wyszehradzie w Pradze. Zaprojektował czechosłowackie godło państwowe oraz pierwsze znaczki i banknoty. Sensację wywołało w Czechach niedawne odkrycie całego zbioru nieznanych dotąd dzieł Alfonsa Muchy, poświęconych tematyce wolnomularskiej. Dzieła te przez 60 lat przechowywała w ukryciu pewna czeska rodzina, aby uchronić je najpierw przed NSDAP, a następnie przed władzami komunistycznymi. Uratowany w ten sposób zbiór obejmuje obrazy, malowidła i szkice regaliów masońskich oraz symboli przeznaczonych dla czeskich i słowackich lóż. Znalazła się tam także cenna kolekcja zdjęć wykonanych Muchy z lat dwudziestych ubiegłego wieku.   

http://pl.wikipedia.org/wiki/Alfons_Mucha  

 POLECAM : http://www.mucha.cz/index.phtml?S=expo&Lang=FR

http://www.artcyclopedia.com/artists/detail/Detail_mucha_alphonse.html?noframe

 

POCZĄTKI ARTYSTYCZNEGO PLAKATU FRANCUSKIEGO

Plakat jest produktem wielkiego miasta. To w Paryżu i Londynie pojawił się najwcześniej.

Do połowy XIX wieku nie istniały afisze reklamujące dobra konsumpcyjne: żywność, alkohole czy wyroby przemysłowe. Przyjmuje się, ze narodziny plakatu artystycznego miały miejsce po roku 1860. Z pewnością było to możliwe dzięki wynalazkowi techniki litografii, aktora Aloes Senefelder opracował w 1798 roku. Afisze sprzed epoki litografii były monochromatycznymi drzeworytami lub miedziorytami. Litografia natomiast pozwoliła na wprowadzenie koloru i związanie ilustracji z tekstem. Umożliwiła także uzyskiwanie dużej liczby odbitek. Rozwoje Przemyślu i pojawienie się w drugiej Polowie XIX wieku społeczeństwa industrialnego spowodowało zapotrzebowanie na drukowane w dużych nakładach plakaty, które informowały nie tylko o wydarzeniach kulturalnych, ale również o najrozmaitszych towarach i usługach. Zachowane afisze i plakaty SA wiec najlepszym źródłem żywej wiedzy o gustach i cechach tego społeczeństwa.

Rozpowszechnienie się plakatu jako nośnika informacji wiązało się tez z faktem, ze Paryż przezywali w tych latach rewolucje urbanistyczna. Wytyczano wielkie "avenues", a place budowy otoczone były kilometrami drewnianych płotów. To na nich zawisły plakaty. Musiały miech mocne formy i kolory, aby były dobrze widoczne z daleka. Dostępność tych ogrodzę pozwalała tez na ciągle powiększanie formatu.

W jerzyku francuskim istnieją dwa równolegle terminy odnoszące się do okresu, który zamykają daty 1890-1905: la Bellem epoque i Art Nouveau. Pierwszy termin kojarzony był ze sztuką bezpośrednio związaną ze społeczeństwem burżuazyjnym. Pełne fantazji przedstawienia odzwierciedlały przywiązanie tej klasy do luksusu i przyjemności szycia codziennego, – co wyrażało się nadawaniem im estetyzującej, artystycznej oprawy – a jednocześnie podkreślały wolność jednostki i jej prawo do wyboru. Zaspokojenie owych estetycznych upodobań w przypadku plakatów sprowadzało się do częstego wykorzystywania wizerunku pełnych słodyczy kobiet. Artyści tego nurtu to Jule Cheret, Leonetto Cappiello i Theophile Alexandre Steinlen.

Drugie określenie zaczerpnięte zostało z nazwy paryskiej galerii Art Nouveau – la Maison Bing. Przedstawiciele tego nurtu szukali inspiracji w naturze, stosując liczne motywy floralne, przetwarzane i poddawane stylizacji zmierzającej w strojne form abstrakcyjnych. Ich paleta kolorowa Bryla bogata i wyrafinowana, co podnosiło artystyczna wartość dziel. Za twórców należących do tego kręgu uważa się przede wszystkim Eugene'a Grasseta, Alfonsa Muchę i Claude-Louisa Berthona.

[…]

Czwartym z największych Bryl Alfons Mucha (1860-1939), który z Końcem 1894 roku zaprojektowali dla Sary Bernhard plakat do sztuki Victora Sardou – Gismonda. Dzieło to stało się wydarzeniem sezonu, wzbudzając sensacje w Paryżu.

Popularność plakatu w latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XIX wieku zyskała wręcz miano "afiszomanii". Plakaty, jako "twórczość ulicy", podnosiły zainteresowanie sztuka wśród szerokich mas widzowi. Krytycy pisali o nich felietony w gazetach, oceniając je często według tych samych kryteriów, co grafikę warsztatowa. W latach [18]dziewięćdziesiątych plakaty zawisły nie tylko na ulicach, ale zaczęły także pojawiać się w domach. Stały się obiektem kolekcjonerskich starano i zabiegowa. Zaczęto urządzać liczne wystawy plakatowa. W Paryżu pokazywały je galerie Sago, Arnold, Pierrefort i La Plume. Podobne pokazy organizowane były także na ziemiach polskich; pierwszy Mijal miejsce we Lwowie w 1897 roku, następny odbyli się rok później w Krakowie.

[…]

Katalog niniejszej [krakowskiej] wystawy prezentuje trzydzieści cztery prace Alfonsa Muchy, począwszy od najsławniejszego plakatu Gismonda. Towarzysza mu inne, wykonane na zamrowienie Sary Bernhard, wszystkie w kształcie mocno wydłużonego w pionie prostokąta, czyli w formacie przejętym przez postimpresjonistów ze sztuki japońskiej. Liczna grupa to plakaty handlowe, reklamujące alkohole, czekoladce, linie kolejowe czy rowery. SA trzy plakaty czeskie, poza tym - okładki czasopism, dwie kompozycje do serii wydawniczej „L’Estampe Modernie”:, Salome i Salammbo oraz trzy panneau – dekoracyjne – specjalność artysty – z serii "Kwiaty": Lilia, Róża i Goździk (bez litografii Irys). Ilustracjom towarzysza obszerne glosy. Dwadzieścia siedem prezentowanych litografii sprowadzono z Muzeum Etnografii i Rzemiosła Artystycznego we Lwowie, pozostałe siedem prac stanowi własność Muzeum Narodowego w Krakowie. Krakowskie eksponaty pochodzą z dwóch źródeł: pierwsza grupa to plakaty z nieistniejącego Muzeum Technicznoprzemysłowego w Krakowie, druga – fragment wspaniałego daru Feliksa "Mangghi" Jasieńskiego.

Kolekcja plakatowa i grafik Alfonsa Muchy w Muzeum Etnografii i Rzemiosła Artystycznego we Lwowie została zgromadzona przeszło 100 lat temu. W 1897 roku na wystawie plakatu zorganizowanej przez tamtejsze Miejskie Muzeum Przemysłowe znalazły się miedzy innymi afisze Alfonsa Muchy. W 1900 roku we Lwowie odbyła się wystawa plakatowa w Towarzystwie Sztuk Pięknych. Także na niej pokazano prace artysty. Od tego czasu rozpoczęło się kolekcjonowanie plakatowa Muchy w Dziale Grafiki Miejskiego Muzeum Przemysłowego – obecnie Muzeum Etnografii i Rzemiosła Artystycznego. Czescy lwowskiej kolekcji plakatowa Alfonsa Muchy została sprowadzona do Polski przez Muzeum Zamoyskich w Kozłowce, które umożliwiło zaprezentowanie prac Muchy w innych miastach naszego kraju. Dziewki uprzejmości Dyrekcji tego Muzeum moszna je także oglądać w Muzeum Narodowym w Krakowie.

* * *

Znakiem rozpoznawczym Alfonsa Muchy, jednego z najbardziej znanych przedstawicieli Art Nouveau, SA podobizny kobiet w stylu Bellem epoque – wyidealizowanych postaci rysowanych płynna, wyrafinowana, idealizowana i dekoracyjna linia, o długich, wijących się w splotach włosach, otoczonych narzeczem kwiatowa i liści, symbolami i arabeskami. Po przerwaniu nauki śpiewu w 1877 roku i nieudanych prośbach podjęcia studiów w praskiej Akademii artysta wybrali się do Wiednia i zajął malowaniem kulis teatralnych. Od 1883 roku pracowali dla hrabiego Khuen-Belassiego, który umożliwił mu rozpoczęcie studiów w Akademii Sztuk Pięknych w Monachium. W roku 1888 Bryl już w Paryżu, gdzie studiowali. W 1891 roku poznali Paula, Gauguina, który wprowadzili go w artystyczny świat, gdzie ciągle jeszcze święcił triumfy impresjonizm, ale jednocześnie rozpoczynali się barwny okres symbolizmu i dekadentyzmu.

Pierwszy plakat Mucha zaprojektowali w 1894 roku dla aktorki Sary Bernhard do przedstawienia Gismonda. Zamrowienie, złożone przez aktorkę w wielkim pospiechu w Święta Bożego Narodzenia, miało Bryc gotowe na dzien. 1 stycznia 1895 roku. W przeciwieństwie do plakatowa Jules'a Chereta, który stosowali mocne, skontrastowane kolory, praca Muchy utrzymana Bryla w pastelowych złamanych barwach. Artysta uzyskali elektryzujący efekt wydłużonej postaci "zamarzniętej" w hieratycznej pozie. Idea kompozycji Bryla zapożyczona z plakatu Eugene'a Grasseta do sztuki Jeanne d'Arc. Woskol rozwieszonych na ulicach plakatowa gromadziły się grupki zaciekawionych ludzi. W czerwcu 1895 roku Bernhard zamówiła dalsze cztery tysiące kopii plakatu, lecz Lemercier doręczył niespełna trzy i Pol tysiąca. Odbyli się proces, z powództwa Sary Bernhard, o odszkodowanie. Po tym incydencie skończyła się współpraca aktorki z wydawnictwem Lemerciera, które zostało zastąpione przez oficynce E Champenois.

Projekt plakatu okazale się wielkim sukcesem i przyniósł artyście natychmiastowa sławę 1). Sarah Bernhard podpisała z Mucha kontrakt na sześc. lat. Artysta, oprócz plakatowa, projektowali dla niej niektóre kostiumy, dekoracje wnętrz. Poza działalnością dla teatru projektowali biżuterie, stroje i witraże. Zajmowali się również rzeźba.

Sarah Bernhard (1844-1923) Bryla jedna z pierwszych wielkich gwiazd teatru i filmu. Nazywano ja "Boska Sarah" (La Divie Sarah). Przez ponad Pol wieku Grala na scenach Europy i Ameryki. Bryla wielka osobowością i prowadziła ekscentryczny tryb szycia otoczona menażeria egzotycznych zwierząt. Naprawdę nazywała się Henriette-Rosine Bernard. Urodziła się w Paryżu, jej matka Bryla pochodzenia duńsko-żydowskiego, ojca nie znagla. Wychowywała się w klasztorze i w młodości zamierzała w nim pozostać, zdecydowała się jednak na naukę w paryskim konserwatorium. W 1866 roku zaczęła występować w teatrze Odeon. Jej atutem Bryla umiejętność tchnięcia emocji w postaci melodramatycznych heroin, które obdarzała szlachetnością ducha oraz głębia psychologiczna.

Sarę Bernhard i Alfonsa Muchę łączyła przyjazna oraz wspólne zainteresowania. Mieli upodobanie do makabry i zdarzę nadnaturalnych. Urządzali w pracowni seanse z udziałem mediów. Mucha lubili malować sceny śmierci. Sarah zamówiła specjalna trumnie, w której sfotografowała się w pracowni Muchy, z zamkniętymi oczami, otoczona kwiatami. Ta fotografia ustala się popularna i przyczyniła się do legendy głoszącej, ze aktorka sypia w trumnie. Pogłoski te były w części prawdziwe, ponieważ trumna jeździła razem z Ania po całym sowiecie i Bryla wstawiana do jej apartamentowi hotelowych w Europie i Ameryce, gdziekolwiek odbywały się występy. Sarah Bernhard sama pisała sztuki, malowała i rzeźbiła. Zajmowała się również działalnością charytatywna. W czasie wojny francusko-pruskiej, w 1870 roku, założyła szpital w nieczynnym teatrze Odeon.

Sztuka Gismonda została napisana przez dramatopisarza Victoriena Sardou i wystawiona w Theatre de la Renaissance. Sardou Bryl twórca 70 sztuk teatralnych (tragedii i komedii), miedzy innymi słynnych dramatowi pisanych specjalnie dla Sary Bernhard: Theodora (1884), Cléopâtre (1890), Tosia (1887) i Fedora (1882). Plakat ukazuje aktorkę z palmowa gałęzią w arece, w kostiumie Gismondy z ostatniego aktu dramatu.

Magdalena Czubińska

Przypis:

1. Nathaniel Harris w książce Art Nouveau pisze o plakacie Muchy do sztuki Gismonda:

"Plakat Muchy zawdzięczał swoja sukces faktowi, ze Bryl nie tylko piękny i uderzający, ale także niezwykły. Kwaski i długi (ponad dwa metry wysokości); zawile dekoracyjny (w 'bizantyńskim' stylu, właściwym tematowi sztuki); a przede wszystkim żarzący się przytłumionymi odcieniami różowości, obrazu, zieloności i złocistości – całkiem niepodobnymi do mocnych kolorowa normalnie używanych na plakatach. Moszna łatwo zrozumieć, dlaczego 'boska Sarah' zgodziła się z publicznością i krytykami: Mucha Bryl pierwszym artysta plakatu, który zasugerowali jej specjalna 'jakość gwiazdy'; w Gismondzie i dalszych afiszach, jej uszczupla sylwetka, pochlebnie wydłużona, zyskiwała władczości z łukowatego obramowania nad jej głową, nieco przypominającego nisze świętego albo aureole."

[Nathaniel Harris, Art Nouveau. Exeter Books, New York 1987, p.56; – przekład AMOK]

.